Klaustrofobia, czyli lęk przed byciem zamkniętym i przebywaniem w niewielkich pomieszczeniach (np. w ciasnym pokoju, windzie, jaskini) jest jedną z odmian fobii, spotykaną w porównaniu do innych patologicznych lęków dość często – szacuje się, że na klaustrofobię cierpi 4% populacji. Fobia ta, objawia się tak jak i pozostałe rodzaje fobii nagłym atakiem paniki po zaistnieniu sytuacji stresowej, czyli znalezienia się w ciasnej przestrzeni. Wzrasta akcja serca, pojawia się pocenie, duszność, zimne dreszcze, obezwładniający strach, omdlenia.

Jakie są przyczyny klaustrofobii?

Naukowcy nie są co do tego zgodni, ale najnowsze badania wprowadzają nieco światła do problemu powodów zachorowania na klaustrofobii. Istniejące teorie pojawienia się klaustrofobii obejmują:

• wydarzenia traumatyczne związane z zamknięciem – klaustrofobia może pojawić się jako reakcja na sytuację zamknięcia. Utknięcie w windzie, zatrzaśnięcie się w piwnicy – innymi słowy znalezienie się w sytuacji zamknięcia przez dłuższy czas i bez możliwości wyjścia, może (ale nie musi) aktywować lęk przed ciasnymi pomieszczeniami. Sytuacja taka mogła się zdarzyć nawet we wczesnym dzieciństwie i mogła zostać wyparta przez chorego (np. zamknięcie małego dziecka w szafie za karę) i jako osoba dorosła, chory może nie zdawać sobie sprawy z tego, że taka sytuacja miała miejsce w jego dzieciństwie.
• trauma okołoporodowa – teoria, którą na arenę psychologii wprowadził Freud. Według niego klaustrofobia jest lękiem, który pozostał po porodzie. Przebywanie w łonie matki, bez możliwości wyjścia, a także późniejsze ciężkie doświadczenia związane z przechodzeniem przez kanał rodny mogą stać się przyczyna lęku przed zamknięciem. Im poród był dłuższy tym szanse na klaustrofobie większe.

Nowości w badaniu klaustrofobii

Teraz, naukowcy zauważyli, że osoby z klaustrofobią mają odmienne od osób zdrowych, postrzeganie przestrzeni osobistej. Inaczej też oceniają odległości – według Matthew Longo, koordynatora badań z Uniwersytetu Londyńskiego, postrzeganie przestrzeni osobistej może być kluczem do zrozumienia przyczyn klaustrofobii. W toku badań prowadzony nad osobami cierpiącymi na klaustrofobię okazało się, że ich przestrzeń osobista, (która u osób zdrowych wynosi około 45- 120 cm) jest szersza.

Oznacza to, że osoby cierpiące na lęk przed zamkniętymi przestrzeniami, swoją przestrzeń osobistą mają rozszerzoną – mówiąc prościej, bliskość obiektów (np. ścian), które dla osób bez lęków klaustrofobicznych nie są zagrożeniem ich przestrzeni osobistej, dla osób z klaustrofobią wchodzą w ich przestrzeń osobistą, powodując dyskomfort.

W ramach badan okazało się też, że osoby z klaustrofobią inaczej oceniają odległość przestrzenną – widzą obiekty bliżej, niż rzeczywiście się ona znajdują. Przy okazji sprawdzono również, że osoby z agorafobią (lękiem przestrzeni) oceniają obiekty jako położone dalej niż osoby bez tego lęku.

Dalsze badania nad postrzeganiem przestrzeni osobistej i przestrzeni w ogóle, mogą pomóc psychologom zrozumieć chorych na klaustrofobię i wypracować nowe metody terapii tego utrudniającego życie zaburzenia.

Jak się leczy klaustrofobię?

Skutecznego leczenia klaustrofobii nie ma – w niektórych przypadkach pomaga desensytyzacja. Przy łagodnych odmianach klaustrofobii można nad nią zapanować. Są jednak osoby, które ze względu na natężenie swojej choroby nie są w stanie jeździć samochodem.

fot.:Luuy/Pixabay.com